Shkencëtarët kanë “hapur rrugën” për zbulimet e ardhshme të diamanteve të rrallë, pasi kanë zgjidhur arsyen pse ato “shpërthejnë” në sipërfaqen e Tokës.
Bizhuteritë e çmuara, të cilat janë qindra miliona apo edhe miliarda vjet të vjetra, dihet prej kohësh se formohen nën presion të madh dhe zakonisht gjenden në një lloj shkëmbi vullkanik të quajtur kimberlite.
Por rruga e tyre drejt sipërfaqes ishte më shumë një enigmë – deri më tani.
Një ekip studiuesish nga Universiteti i Southampton zbuloi se forca lëvizëse është shpërbërja e pllakave tektonike. Këto pllaka të mëdha shkëmbi, të cilat janë copa të kores së Tokës, detyrojnë gjenerimin dhe shpërthimin e magmave të pasura me diamante nga thellësia e planetit.
Dr Tom Gernon, profesor i asociuar i shkencës së Tokës në Southampton, tha se modeli “ciklik” i këtyre shpërthimeve të diamantit imitonte ritmin e superkontinenteve, të cilët mblidhen dhe shpërbëhen me kalimin e kohës.
Superkontinenti më i fundit ishte Pangaea, i cili ekzistonte rreth 335 milionë vjet më parë dhe përbëhej nga çdo kontinent që ekziston aktualisht në Tokë.
Ekipi i Dr Gernon, i cili përfshinte gjithashtu studiues nga universitetet e Birmingham dhe Leeds, përdori analizën statistikore dhe mësimin e makinerive – një fushë e AI ku kompjuterët mësohen të bëjnë parashikime bazuar në të dhëna – për të ekzaminuar lidhjen midis shpërbërjes kontinentale dhe formacioneve kimberlite.
Dr Stephen Jones nga Birmingham, bashkautori i studimit, e krahasoi atë me një “efekt domino”.
Shkencëtarët zbuluan se shumica e shpërthimeve të vullkanit kimberlite ndodhën 20 deri në 30 milionë vjet pasi Pangea u shpërbë, duke migruar gradualisht nga skajet e kontinenteve drejt brendësisë.
Më pas ata zbuluan se manteli i Tokës – shtresa midis kores dhe bërthamës – ishte ndërprerë nga “çarja”, kur dy pllaka tektonike largohen nga njëra-tjetra.
Kjo sheh copa të kores kontinentale të fundosen në mantelin poshtë, duke hequr sasi të konsiderueshme shkëmbi – dhjetëra kilometra të trashë – nga baza e pllakës kontinentale.
Dr Gernon tha: “Ky proces bashkon përbërësit e nevojshëm në sasitë e duhura për të shkaktuar shkrirjen e mjaftueshme për të gjeneruar kimberlite.”
Shkencëtarët thonë se gjetjet e tyre i ndihmojnë ata të kuptojnë vendndodhjen dhe kohën e shpërthimeve të kaluara vullkanike, dhe për këtë arsye se si të lokalizojnë depozitat e mundshme të diamantit.
Studimi është publikuar në revistën Nature.
Arena e Lajmit
and then