Një përplasje e mundshme, ultra e rrallë kataklizmike midis dy yjeve në shuarje, në galaktikën “Rruga e Qumështit” mund të zhveshë Tokën nga shtresa e saj mbrojtëse e ozonit dhe të nxisë zhdukjen masive të të gjitha formave të jetës në planet, sugjeron një studim i ri.
Deri më tani, astronomët kanë vëzhguar vetëm një pjesë të vogël të ngjarjeve të tilla të përplasjes së yjeve neutrone të njohura si kilonova.
“Një shpërthim i tillë, nëse do të ndodhte në afërsi të Tokës, mund të përbëjë rreziqe për jetën në planet”, thanë shkencëtarët, “duke përfshirë ata nga Universiteti i Illinois Urbana-Champaign në SHBA.”
Kërcënimi më i madh nga përplasje të tilla të yjeve është shpërthimi i rrezatimit prej tyre, duke përfshirë rrezet gama dhe një shkëlqim të mëpasshëm të rrezeve X që ato prodhojnë, sipas shkencëtarëve. “Rrezatimi jonizues nga këto burime mund të jetë i rrezikshëm për jetën në planetë të ngjashëm me Tokën kur ndodhen shumë afër”, shkruajnë studiuesit në studim.
Shkencëtarët studiuan mundësitë e këtyre ngjarjeve që ndikojnë në Tokë, bazuar në një analizë të asaj që ne dimë nga përplasja e parë e yllit neutron të zbuluar, një ngjarje yjore e quajtur GW170817.
“Çdo gjallesë brenda rrezes së ngushtë prej rreth 297 vite dritë (*97 parsek) nga një shpërthim i tillë mund të digjet nga rrezatimi i fuqishëm gama“, thanë studiuesit. (Një parsek është distanca nga DIELLI (jo nga Toka) i një objekti astronomik).
Nëse Toka do të ishte në një zonë të tillë, shkencëtarët thanë se rrezatimi mund të zhveshë ozonin stratosferik të Tokës, që mund t’i duhen disa vite për ta rikuperuar.
Rrezet X nga shkëlqimi i mëpasshëm i kilonovës mund të jenë më vdekjeprurëse, pasi ato kanë tendencë të zgjasin më shumë se emetimet e rrezeve gama, thanë shkencëtarët, duke shtuar se efektet e tyre shkatërruese të jetës, do të ishin brenda rreth 16 viteve dritë.
“Për parametrat bazë të kilonovës, ne zbulojmë se emetimi i rrezeve X nga shkëlqimi i mëpasshëm mund të jetë vdekjeprurës deri në 5 pc dhe emetimi i rrezeve gama jashtë boshtit mund të kërcënojë një gamë deri në 4 pc,” vunë në dukje shkencëtarët.
“Kërcënimi më i madh vjen vite pas shpërthimit, nga rrezet kozmike të përshpejtuara nga shpërthimi i kilonovës, të cilat mund të jenë vdekjeprurëse deri në distanca deri në 11 pc,” thanë ata.
Megjithatë, studimi paralajmëroi se gjetjet e tyre kanë “pasiguri të konsiderueshme” dhe varen nga “këndi i shikimit, masa e hedhur dhe energjia e shpërthimit“.
Për shkak të rrallësisë së ngjarjeve të kilonovës, studiuesit thanë gjithashtu se përplasje të tilla yjore “nuk janë kërcënime të rëndësishme për jetën në Tokë”.
“Rrallësia e bashkimeve binare të yjeve neutronike të kombinuara me një gamë të vogël vdekjeprurëse do të thotë se ato ndoshta nuk janë kërcënime të rëndësishme për jetën në Tokë,” thanë ata.
“Ne zbulojmë se koha mesatare e përsëritjes së bashkimeve vdekjeprurëse në vendndodhjen e Diellit është shumë më e madhe se mosha e Universit. Megjithatë, edhe nëse nuk do të shkaktonte kurrë një zhdukje masive, një ngjarje e afërt kilonova do të ishte e dukshme në Tokë. Kjo ka të ngjarë të prishë teknologjinë dhe të mbetet e ndritshme në qiell për më shumë se një muaj”, thanë shkencëtarët.
Arena e Lajmit
and then